Το άσθμα είναι μία χρόνια νόσος του αναπνευστικού που προσβάλλει περίπου το 5% των παιδιών και το 2,5% των ενηλίκων στην Ελλάδα.
Ο πνευμονολόγος προβαίνει στη διάγνωση του άσθματος με τις παρακάτω μεθόδους:
- ιστορικό και φυσική εξέταση
- σπιρομέτρηση (πριν και μετά τη χορήγηση βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων)
- ροομέτρηση κατ’ οίκον ή στο χώρο εργασίας
Εάν απαιτείται, τότε συστήνει επίσκεψη στον αλλεργιολόγο για δοκιμασία πρόκλησης με ειδικές ουσίες και αλλεργικές δοκιμασίες (με τη μέθοδο των νυγμών ή με τη μέτρηση ειδικών ουσιών για τα διάφορα αλλεργιογόνα στο αίμα).
Η βαρύτητα της νόσου εκτιμάται από τη συχνότητα και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των περιοδικών σπιρομετρήσεων.
Αναλυτικότερα:
Τι είναι το άσθμα
Οι αεραγωγοί (βρόγχοι) των πασχόντων από άσθμα είναι περισσότερο ευαίσθητοι σε διάφορα ερεθίσματα και αντιδρούν εντονότερα σε σχέση με άτομα που δεν πάσχουν από άσθμα, με φλεγμονή και σύσπαση των μυών των τοιχωμάτων τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η διάμετρός τους.
Ο αέρας διέρχεται μέσα από τους στενωμένους βρόγχους και έτσι προκαλούνται τα συμπτώματα του άσθματος:
- βήχας
- συριγμός (“γατάκια”) ιδίως κατά τη νύχτα
- σφίξιμο στο θώρακα
- δύσπνοια
- εύκολη κόπωση
Τα κυριότερα ερεθίσματα που προκαλούν την εμφάνιση των συμπτωμάτων του άσθματος είναι:
- αλλεργιογόνα (γύρη)
- μούχλα
- ακάρεα
- τρίχωμα γάτας ή σκύλου κ.α.)
- ιογενείς (κυρίως) λοιμώξεις
- ερεθιστικοί παράγοντες του χώρου της οικίας (χλωρίνη άλλα καθαριστικά) ή του χώρου εργασίας (βαφές, αλεύρι κ.α )
- κάπνισμα και έκθεση σε καπνό ή έντονες οσμές
- διάφορα φάρμακα (π.χ ασπιρίνη)
- αντιφλεγμονώδη
- ορισμένα καρδιολογικά κ.α.
- άσκηση και αλλαγές θερμοκρασίας
Θεραπεία άσθματος
Για τη θεραπεία του άσθματος χρησιμοποιούνται 3 κατηγορίες φαρμάκων ή/και συνδυασμός τους:
- Ανακουφιστικά που βοηθούν στην άμεση αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του άσθματος (εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά)
- Ρυθμιστικά που βοηθούν στον έλεγχο της φλεγμονής των βρόγχων και προφυλάσσουν από τις κρίσεις άσθματος (κυρίως εισπνεόμενη κορτιζόνη και ανταγωνιστές λευκοτριενίων)
- Φάρμακα αντιμετώπισης των κρίσεων κυρίως κορτιζόνη σε χάπια ή ενέσιμη
Σκοπός της θεραπείας είναι οι πάσχοντες από άσθμα να ζουν μία φυσιολογική ζωή, δηλαδή:
- να μην εμφανίζουν συμπτώματα (τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα)
- να μην απουσιάζουν από το σχολείο ή τη δουλειά τους
- να διατηρούν φυσιολογική φυσική δραστηριότητα και άσκηση
- να μην εμφανίζουν κρίσεις άσθματος
Για να επιτευχθεί αυτό οι ασθενείς πρέπει:
- να αποφεύγουν τους παράγοντες κινδύνου που τους προκαλούν συμπτώματα
- να λαμβάνουν την ενδεδειγμένη κατά περίπτωση αγωγή
- να παρακολουθούνται από το θεράποντα γιατρό σε τακτικά χρονικά διαστήματα
Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της θεραπείας του ασθενή με άσθμα είναι η εκπαίδευσή του, που περιλαμβάνει:
- γνώση για τη φύση της νόσου (χρονιότητα – παράγοντες κινδύνου)
- κατανόηση του ρόλου των φαρμάκων και κυρίως του διαχωρισμού ανακουφιστικών – ρυθμιστικών
- κατάρριψη του μύθου για τον κίνδυνο από τη λήψη κορτιζόνης σε εισπνοές
- παρακολούθηση με τη βοήθεια ροομέτρου της κατάστασης του άσθματος από τον ίδιο τον ασθενή και άμεση τροποποίηση της αγωγής με τη βόηθεια εξατομικευμένου γραπτού πλάνου δράσης το οποίο έχει συνταχθεί και εξηγηθεί από το θεράποντα γιατρό
- έγκαιρη αναγνώριση των σημείων επιδείνωσης της νόσου