Update 25/5/2021
Το πολυπόθητο 50%, τα εμβόλια και οι μεταλλάξεις
Οι εξελίξεις από το μέτωπο της πανδημίας από τα μέσα του Μαρτίου και μετά που έγραψα για τελευταία φορά εδώ, ήταν αρκετές, τόσο στο εσωτερικό μέτωπο της πανδημίας όσο και διεθνώς.
Στην χώρα μας φτάσαμε στο πολυπόθητο 50% του πληθυσμού να έχει λάβει μια δόση και φαίνεται ότι παρόλο το πλήρες άνοιγμα, η πανδημία βρίσκεται σε μικρή ύφεση. Ο αριθμός των κρουσμάτων και των διασωληνωμένων πέφτει. Αλλά το κυριότερο, ο αριθμός των ημερήσιων θανάτων είναι περίπου ο μισός από τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο που είχαμε περίπου τον ίδιο αριθμό ημερήσιων κρουσμάτων. Αυτό μας λέει με σαφήνεια ότι τα εμβόλια δουλεύουν, από όποια μεριά και αν το δεις. Γιατί ειδική θεραπεία εξακολουθεί να μην υπάρχει. Οι νοσηλευόμενοι παίρνουν την ίδια αγωγή που έπαιρναν και τον Δεκέμβριο. Άρα πως μπορείς να εξηγήσεις την μείωση των θανάτων κατά 50% περίπου?
Το ερώτημα είναι αν τα εμβόλια θα εξακολουθήσουν να είναι αποτελεσματικά και στο μέλλον, με τις μεταλλάξεις.
Και από εκεί τα νέα δεν είναι και πολύ καλά. Η πανδημία μαίνεται ανεξέλεγκτη στην Ινδία, μια χώρα τεράστια σε πληθυσμό και με πολύ φτωχές- σε γενικές γραμμές -υγειονομικές υπηρεσίες. Και όσο ο ιός μεταδίδεται από τον ένα άνθρωπο στον άλλο, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες να εμφανιστούν νέες, πολύ διαφορετικές από τον αρχικό ιό μεταλλάξεις. Το πρόβλημα της Ινδίας και μερικών ακόμα χωρών της Αφρικής είναι πρόβλημα του πλανήτη ολόκληρου. Αν δεν περιοριστεί ο ιός παγκοσμίως, το μέλλον είναι άγνωστο. Οι πλουσιότερες χώρες έχουν καθήκον να βοηθήσουν, τόσο με ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία, όσο και με εξοπλισμό και φάρμακα ή εμβόλια.
Βέβαια, πάντα υπάρχει η πιθανότητα με τυχαίο τρόπο, να προκύψει μια μετάλλαξη του κορωνοιού που θα είναι ακόμα πιο μεταδοτική από τις υπάρχουσες (απαραίτητη προυπόθεση ώστε να κυριαρχήσει), ενώ θα είναι ταυτόχρονα λιγότερο νοσογόνος (θα έχει δηλαδή πολύ χαμηλή θνητότητα). Ο ιός δεν έχει κάτι μαζί μας, ο θάνατος του φορέα-ανθρώπου δεν τον εξυπηρετεί- εξελικτικά μιλώντας. Ο ιός , όπως όλοι οι ιοί, είναι γενετικά προγραμματισμένος να αναπαράγεται στο διηνεκές. Άρα μια τέτοια μετάλλαξη είναι μια πιθανότητα. Αυτό μπορεί να είναι και το τέλος της πανδημίας, που θα προκύψει με φυσικό τρόπο.
Κατά τα λοιπά στο εσωτερικό μέτωπο νομίζω είναι λάθος να συνεχίζεται ο εμβολιασμός νέων ατόμων και ειδικά γυναικών κάτω των 50, με το εμβόλιο της Astra Zeneca. Θα πρέπει να σταματήσει σε αυτές τις ηλικίες και να διατεθεί άλλο εμβόλιο. Αν είστε γυναίκα και ανήκετε σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, επιλέξτε ένα άλλο εμβόλιο.
Καλό καλοκαίρι φίλοι μου, να προσέχετε, να ξεκουραστείτε και να κάνετε παρέα με τους φίλους σας έξω, κάτω από τον ελληνικό καλοκαιρινό ήλιο.
Update 16/3/2021
Η ως τώρα διαμορφωμένη κατάσταση και το άμεσο μέλλον
Αγαπητοί φίλοι, από την πολύ αρχή αυτής της πανδημίας προσπάθησα να ενημερώνω από αυτό εδώ τον ιστότοπο για τις εξελίξεις στο θέμα του κορονοιού. Μελετώντας, ψάχνοντας και κρίνοντας προσπάθησα να στραχυολογώ τις πληροφορίες και να μεταφέρω ότι μου φαίνεται σημαντικό και χρήσιμο για την καθημερινότητα όλων μας. Ευχαριστώ όσους με διαβάζουν και τελικά είναι αρκετοί! Τα μηνύματα που παίρνω μου δίνουν κουράγιο.
Δυστυχώς αυτά που θα γράψω σήμερα δεν θα σας αρέσουν και πολύ.
Η πανδημία με τις μεταλλάξεις να κυριαρχούν και στη χώρα μας οσονούπω, είναι σε έξαρση. Το «ημιλοκντάουν» που εφαρμόζεται-όσο εφαρμόζεται-δεν αρκεί για να ανακόψει τον ιό. Ταυτόχρονα όλοι μας είμαστε κουρασμένοι, είναι φανερό ότι η ζωή σε αναστολή δεν μπορεί να συνεχίσει για πολύ ακόμα. Ο εμβολιασμός καθυστερεί και το κρίσιμο-για την ανακοπή της πανδημίας -ποσοστό εμβολιασθέντων του 70%, δείχνει αυτή τη στιγμή άπιαστο όνειρο.
Από την 1/2/2021 είχα προτείνει με επιστολή μου στο Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ), την άμεση εφαρμογή σκληρού λοκντάουν ΤΟΤΕ, διάρκειας 20 ημερών. Τότε αυτό και ήταν εφικτό και θα ήταν αποτελεσματικό και τώρα θα μπορούσαμε να μιλάμε για άνοιγμα. Προφανώς δεν ήμουν ο μόνος που το σκέφτηκα, αλλά το πρότεινα εγγράφως. Δεν μπορώ να γνωρίζω γιατί αυτό το σενάριο δεν πέρασε, πιστεύω ότι θα συζητήθηκε και θα το πρότειναν και άλλοι συνάδελφοι, πάντως σήμερα βρισκόμαστε εδώ. Και το εδώ, σήμερα, είναι ζοφερό, με σχεδόν 99% των κλινών ΜΕΘ στην Αττική να είναι πλέον κατειλημμένο. Και ενώ συμβαίνουν αυτά, ακούγεται ότι θα ανοίξουν και δραστηριότητες.
Για μένα είναι φανερό ότι τέτοιου είδους σκέψεις τώρα, είναι εντελώς εκτός τόπου και χρόνου, όμως η κυβέρνηση, προφανώς αναλογιζόμενη και την οικονομία αλλά και τη κόπωση όλων, θα πάει σε χαλάρωμα των μέτρων. Θα είναι καταστροφικό και-ειδικά αν ανοίξουν τα σχολεία-εκτιμώ ότι θα δούμε εκτίναξη κρουσμάτων και θανάτων μέσα στον Απρίλιο. Μακάρι να διαψευστώ.
Ταυτόχρονα, τα προβλήματα με το εμβόλιο της Astra Zeneca θα καθυστερήσουν ακόμα περισσότερο τους εμβολιασμούς. Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έχει εμβολιαστεί το 10% περίπου του πληθυσμού και αν υπολογίζουμε και ένα 10% ακόμα που πρέπει να έχει φυσική ανοσία από νόσηση, φτάνουμε σε ένα ποσοστό περίπου 20% του πληθυσμού με ανοσία στον ιό. Ποσοστό πολύ μικρό. Στο Ισραήλ έχουν φτάσει στο 60% περίπου με δυό δόσεις και καταγράφουν ακόμα αρκετά κρούσματα, βέβαια είναι τα πάντα ανοιχτά εκεί και χωρίς μάσκες.
Μια σχετική λύση μπορούν να δώσουν τα εμβόλια άλλων εταιριών που έχουν πάρει έγκριση, αν έρθουν γρήγορα, άμεσα και σε επαρκείς ποσότητες ώστε ο εμβολιασμός να συνεχίσει τάχιστα. Όμως, όσο η Ευρωπαική Ένωση συνεχίζει να κανακεύει τις εταιρίες και δεν χρησιμοποιεί την κρατική ισχύ και πειθώ ώστε να προμηθευτεί εμβόλια, ούτε αυτό το σενάριο φαίνεται πιθανό.
Τι μας έχει μείνει; Όσοι από εμάς έχουμε εμβολιαστεί είμαστε περισσότερο ήσυχοι, οι μελέτες δείχνουν ότι το εμβόλιο της Pfizer τουλάχιστον, αλλά και τα υπόλοιπα σε διαφοροποιημένα ποσοστά, προστατεύουν σε μεγάλο βαθμό και από τις μεταλλάξεις του ιού. Είναι πιθανό να χρειαστεί και τρίτη δόση για πλήρη προστασία και φαίνεται ότι ήδη κάποιες φαρμακευτικές κινούνται προς τα εκεί.
Οι υπόλοιποι προμηθευτείτε μάσκες FFP2/N95 και χρησιμοποιείστε τις σε κάθε περίπτωση που θα μπείτε σε μέρη που έχουν πολύ κόσμο, όπως λεωφορεία, σούπερ μάρκετ και ότι άλλο ανοίξει. Μην επισκέπτεστε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας που δεν έχουν εμβολιαστεί, προστατέψτε τους με το να μην τους επισκεφθείτε σε κλειστό χώρο. Κάντε δραστηριότητες έξω στον καθαρό αέρα και στον ήλιο, μη συνωστίζεστε, προτιμήστε παραλίες και βουνά μακριά από πολυκοσμία για να βρεθείτε με τους φίλους σας. Οι μάσκες θα είναι μαζί μας για πολύ καιρό ακόμα εκτιμώ, ας προσαρμοστούμε όλοι μας στην κατάσταση. Ας ελπίσουμε ότι μπορεί να εμφανιστεί στο προσκήνιο κάποιο φάρμακο, που θα εξουδετερώνει τον ιό πριν γίνει επικίνδυνος. Αυτό θα είναι και το άμεσο και ξαφνικό τέλος της πανδημίας και όχι τα εμβόλια, δυστυχώς. Αυτά θα τελειώσουν την πανδημία, από ότι φαίνεται ,σε βάθος χρόνου. Έχουμε δρόμο ακόμα, αλλά θα είναι σταδιακά όλο και ευκολότερος.
Update 23/12/2020
Nέα από τη πρώτη γραμμή και το μεταλλαγμένο στέλεχος
Ο Δεκέμβριος ήταν ένας πολύ πιεστικός, εξουθενωτικός θα έλεγα και μακρύς μήνας.
Μετά τον καταιγισμό τηλεφωνημάτων που δέχθηκα όλο τον Νοέμβριο για συμβουλευτική και τηλεφωνική παρακολούθηση ανθρώπων που αρρώστησαν από τον ιό, οι αρχές του μήνα ξεκίνησαν λίγο πιο ήρεμα, η ελάττωση των τηλεφωνημάτων που δεχόμουν συμβάδιζε με την μείωση των κρουσμάτων, με αργούς ρυθμούς μεν, αλλά διαφαινόταν μια ύφεση.
Το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου πήρα την απόφαση να βοηθήσω σε ένα επαρχιακό νοσοκομείο της Μακεδονίας, σε μια περιοχή με μεγάλο επιδημιολογικό φορτίο και μεγάλη ανάγκη για πνευμονολόγο. Έτσι για 15 μέρες πήγαινα τα πρωινά εκεί για να συνδράμω στο έργο των εξουθενωμένων συναδέλφων, ενώ οι συνθήκες ήταν τέτοιες, που αναγκάστηκα και να εφημερεύσω για να καλύψω γιατρούς της πρώτης γραμμής, που μολύνθηκαν και τέθηκαν εκτός μάχης. Είδα, από πρώτο χέρι, τον τιτάνιο αγώνα που κάνουν στις κλινικές που νοσηλεύουν ασθενείς με κορονοιό, οι γιατροί και οι νοσηλευτές. Είδα την αγωνία των συνανθρώπων μας που νοσηλεύονταν. Έζησα πολύ συγκινητικές, έντονες και πιεστικές στιγμές. Διαπίστωσα επίσης και τις διαχρονικές αδυναμίες του ΕΣΥ, που με αυτή την υγειονομική κρίση έγιναν πολύ φανερές και κανείς δεν μπορεί πια να τις καλύπτει. Θα επανέλθω ίσως, αλλά τώρα είμαστε -ακόμα- στην ώρα της μάχης. Καλό κουράγιο στους συναδέλφους που έμειναν πίσω να δουλέψουν στην κλινική αυτή, σε δύσκολες συνθήκες, στην πρώτη τη γραμμή, ειδικούς και ειδικευόμενους. Γνώρισα γιατρούς νέους, με φρεσκάδα και δύναμη που κανένας ιός δεν μπορεί να εξαντλήσει. Σταύρο, Δημήτρη, Εύη, Θόδωρε, Ελένη, καλή δύναμη, θα τα ξαναπούμε. Ελπίζω να βοήθησα.
Και ακριβώς εκεί που τα πράγματα φάνηκαν να ηρεμούν εν αναμονή των εμβολίων, έφτασαν τα νέα για καινούργιο, πιο μεταδοτικό στέλεχος στην Αγγλία, ενώ φαίνεται να έχει εντοπιστεί και στην Ιταλία, στη Δανία και στις Κάτω Χώρες. Μπορεί να είναι ήδη εδώ και να μην το ξέρουμε, αφού γενετικές αναλύσεις του ιού δεν γίνονται συστηματικά στην Ελλάδα. Πόσο πρέπει να ανησυχούμε, θα δουλέψουν τα εμβόλια; Δεν θέλω να γίνω τετριμμένος και να επαναλάβω αυτά που διαβάζετε δεξιά και αριστερά. Ναι, ο ιός μεταλλάσσεται και αυτό είναι φυσιολογικό, αλλά αυτό το στέλεχος οι Βρετανοί αναφέρουν ότι έχει περισσότερες μεταλλάξεις από τις αναμενόμενες. Πιθανότατα τα εμβόλια θα είναι αποτελεσματικά, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς, κανείς δεν είναι απόλυτα βέβαιος. Θα απαιτηθούν μελέτες και στο εργαστήριο αλλά, κυρίως, κλινικές παρατηρήσεις για να το πεί κάποιος με σιγουριά. Αν αυτοί που έχουν περάσει ήδη τον κορονοιό (τουλάχιστον οι ανοσοεπαρκείς) δεν μπορούν να μολυνθούν εκ νέου από αυτό το στέλεχος και ιδίως να αρρωστήσουν ξανά, δεν υπάρχει καμιά ανησυχία, τα εμβόλια που έρχονται θα είναι αποτελεσματικά. Αν όχι, μπλέξαμε για τα καλά….σκέφτομαι επίσης και κάτι άλλο, που μπορεί να μας βγεί σε καλό…αυξημένη μεταδοτικότητα σημαίνει ότι ο ιός εισέρχεται στα κύτταρά μας και πολλαπλασιάζεται ευκολότερα και πιθανώς αυτό σημαίνει και γρηγορότερα. Μήπως αυτό οδηγήσει σε μικρότερο χρόνο επώασης (το χρόνο από την μόλυνση μέχρι να εμφανιστούν τα συμπτώματα); Αν μικρύνει ο χρόνος επώασης σημαίνει ότι τα άτομα που θα προσβληθούν δεν θα εμφανίζουν συμπτώματα σε 5-14 μέρες (με μέσο όρο τώρα τις 5-7 μέρες), αλλά σε μικρότερο χρόνο. Αυτό θα οδηγήσει τον πάσχοντα να μην διασπείρει τον ιό εν αγνοία του, όπως συμβαίνει τώρα με τον μακρύ χρόνο επώασης, αλλά θα περιοριστεί στο σπίτι του και θα μειώσει τις επαφές του γρηγορότερα. Δεν ξέρω αν ισχύει, αλλά μου φαίνεται λογικό.
Υπό αυτές τις εξελίξεις περιμένω από όλους μας να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να προφυλάξουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα αποφεύγοντας τις επισκέψεις σε αυτά. Προφυλάξτε τους γονείς σας και η καλύτερη προφύλαξη είναι να μην πάτε να τους δείτε από κοντά. Φυσικά και είναι δύσκολο, αν θέλετε οπωσδήποτε να κάνετε γιορτές μαζί, κάντε τέστ PCR-ειδικά όσοι εργάζεστε και εκτίθεστε έξω- και μετά συναντηθείτε.
Καλές γιορτές σε όλους σας, θα είναι διαφορετικές φέτος και επιτέλους να βγεί αυτό το 2020.
Υ.Γ 1 Αυτή η πανδημία δεν με άφησε αλώβητο σε προσωπικό επίπεδο. Έχασα δυο φίλους από τον κορονοιό και ένα πολύ κοντινό μου άνθρωπο από άλλη αιτία. Σάκη, Χρήστο και Δημήτρη, καλό παράδεισο. Θα σας θυμάμαι πάντα.
Υ.Γ 2 Τον καθηγητή Ιωαννίδη και τις εξυπνάδες του, που εφάρμοσαν στη Σουηδία, τους έχει αποδομήσει η πραγματικότητα. Και η σουηδική κυβέρνηση που τελικά κάνει ακριβώς αυτό που προβλέπαμε, απολογείται για τους «λάθος υπολογισμούς» του επικεφαλής λοιμωξιολόγου της (που έχουν οδηγήσει σε 8000+νεκρούς, διπλάσιους από την χώρα μας με ίδιο πληθυσμό…) . Δεν είναι ωραίο να σκυλεύεις σε πτώματα, οπότε δεν θα ασχοληθώ άλλο με τον καθηγητή.
–
Update 22/11/2020
H κατάσταση στη Θεσσαλονίκη και μερικές χρήσιμες συμβουλές
Πέρασε αρκετός καιρός –ήταν τον Μάιο-που έγραψα για τελευταία φορά εδώ για τον κορονοιό που άλλαξε τις ζωές μας (και πήρε και τη ζωή πολλών συμπολιτών μας). Όπως έχετε καταλάβει αυτό το κομμάτι του site έχει ένα πιο προσωπικό χαρακτήρα-εδώ καταθέτω τις σκέψεις μου για την covid μαζί με επιστημονικά δεδομένα που σταχυολογώ και θεωρώ ότι αξίζουν να αναφερθούν και μπορούν να βοηθήσουν όποιον μπεί στο κόπο να με διαβάσει. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι και τον Σεπτέμβριο δεν είχα και πολλά να γράψω, η επιδημία ήταν σε ύφεση (μερικοί την είχαν ξεχάσει εντελώς και συμπεριφέρονταν σαν να μην είχαν ακούσει ποτέ για τον ιό…) και ουσιώδη καινούργια επιστημονικά δεδομένα δεν υπήρχαν. Μετά μας χτύπησε αυτή η καταιγίδα, η καταστροφή και πραγματικά δεν είχα χρόνο να γράψω.
Η Θεσσαλονίκη βίωσε και βιώνει όλη την ορμή αυτής της επιδημίας. Οι καταστάσεις που εκτυλίσσονται στα νοσοκομεία και στις ΜΕΘ είναι συγκλονιστικές. Το σύστημα υγείας λειτουργεί πέραν των ορίων του, οι ασθενείς είναι πάρα πολλοί , γιατροί και νοσηλευτές εργάζονται πέραν των ανθρωπίνων αντοχών.
Αυτά τα ξέρετε. Και το ερώτημα είναι γιατί δεν μειώνονται τα κρούσματα μετά από 15 και πλέον μέρες καραντίνας. Η εκτίμησή μου είναι ότι αυτό οφείλεται σε 2 κυρίως παράγοντες: την πολύ μεγάλη διασπορά του ιού στην κοινότητα, ανάμεσά μας . Πλέον κορονοιό μπορεί να έχει ο οποιοσδήποτε. Αλλά υπάρχει και μια άλλη αιτία, που δεν έχει τύχει της ανάλογης προσοχής. Καθώς έχουμε κλειστεί στα σπίτια μας, η μετάδοση είναι πλέον κυρίως ενδοοικογενειακή. Δηλαδή ένας, συνήθως νέος ή αυτός που βγαίνει και εργάζεται, κολλάει άλλους τρεις μέσα στο σπίτι. Καμιά φορά, όπως μου ανέφεραν άνθρωποι που παρακολουθώ και συμβουλεύω τηλεφωνικά, ο ένας έχει μολύνει πέντε (μένουν και οι παππούδες στο ίδιο σπίτι…). Η αίσθησή μου είναι ότι ουσιαστική μείωση των κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη θα δούμε μετά τις 5 Δεκεμβρίου.
Μέχρι τότε οι συμβουλές μου είναι οι εξής:
-Βγαίνετε το δυνατόν λιγότερο έξω σε μέρη που έχει κόσμο σε μικρό χώρο, που πλέον είναι ο εξής ένας, το σουπερμάρκετ. Αγοράστε τα απαραίτητα για μια βδομάδα, για δύο αν γίνεται και βγείτε μόνο για να ασκηθείτε ή να χαλαρώσετε.
-Αποφύγετε τα ασανσέρ, πάτε με τα πόδια αν γίνεται, βοηθάει και στη φυσική κατάσταση!
-Μην μπαίνετε στον πειρασμό να πάτε επίσκεψη για ένα ποτό σε φιλικό σπίτι για να «ξεσκάσετε». Πολλοί κόλλησαν από κάποιον τελείως ασυμπτωματικό -την μέρα που τον συνάντησαν-, αλλά την επόμενη ή μεθεπόμενη τους τηλεφώνησε να τους ενημερώσει, ότι έχει συμπτώματα (μοτίβο που μου το μετέφεραν ασθενείς μου αρκετές φορές).
-Ενημερώστε τους νέους της οικογένειας να κάνουν και αυτοί το ίδιο, δηλαδή να μην συναντηθούν με φίλους τους παρά μόνο σε εξωτερικό χώρο, με αποστάσεις και για λίγο. Είπαμε κορονοιό πλέον μπορεί να έχει ο οποιοσδήποτε!
-Φοράτε μάσκα χειρουργική αν γίνεται και όχι υφασμάτινη. Αν δεν μπορείτε να βρείτε χειρουργική, εντάξει φορέστε και υφασμάτινη, αλλά οπωσδήποτε σε κάθε σας έξοδο από το σπίτι.
-Με το πρώτο σύμπτωμα απομονωθείτε σε δωμάτιο και ενημερώστε το γιατρό σας. Το σύμπτωμα μπορεί να είναι όχι πυρετός (που θα σας υποψιάσει αμέσως), αλλά απλά ένας ξαφνικός πονοκέφαλος , πονόλαιμος ή μια ξαφνική αδιαθεσία ή αδυναμία.
-Άν έχετε μολυνθεί από τον ιό, για να σας παρακολουθήσει –όσο αυτό μπορεί να γίνει τηλεφωνικά-ο γιατρός σας, απαιτείται συνεργασία, επικοινωνία και να έχετε οπωσδήποτε οξύμετρο. Υπάρχουν πλέον και με 30-40 ευρώ στα φαρμακεία ή αγοράστε διαδικτυακά. Ή δανειστείτε από κάποιον φίλο σας, που έχει και δεν το χρειάζεται πια. Αν έχετε στην αρχή λίγο πυρετό και ήπια συμπτώματα, μετά από 3-4 μέρες αισθάνεστε καλύτερα, έχετε μόνο δέκατα, αλλά ακολούθως επανέρχεται ψηλός πυρετός, ενημερώστε άμεσα τον γιατρό σας!
Στην επόμενη επικοινωνίας μας μέσα από το site, θα αναφερθούμε στα εμβόλια και κάποια φάρμακα που δείχνουν πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Θα δούμε λίγο τις νέες θεωρίες του καθηγητή κ. Ιωαννίδη και θα αναφερθούμε επίσης στους «αρνητές», που έχουν και αυτοί ευθύνη (μεταξύ άλλων) που φτάσαμε ως εδώ.
Μέχρι τότε κλείστε τη τηλεόραση, βάλτε μουσική, ασκηθείτε όσο μπορείτε και προσέξτε τη διατροφή σας. Μείνετε ασφαλείς!
Update 7/5/2020
Το τέλος της πρώτης φάσης των μέτρων
Και να που φτάσαμε στην πολυπόθητη μέρα της (μερικής) άρσης των περιοριστικών μέτρων! Ξεκινάμε λοιπόν από πολύ χαμηλό ημερήσιο αριθμό κρουσμάτων και άδειες ΜΕΘ, κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Στην ουσία ξεκινάμε χωρίς διασπορά στη κοινότητα. Φυσικά συνεχίζουμε να τηρούμε τα μέτρα προφύλαξης και τις αποστάσεις, αλλά κυρίως να αποφεύγουμε το συνωστισμό είτε σε εσωτερικό είτε ακόμα και σε εξωτερικό χώρο.
Από τις 18/3/2020 διανύσαμε μεγάλη απόσταση, πολύ δρόμο. Και οι ερευνητές που ψάχνουν με πίεση και επιμονή κάποια θεραπεία, αλλά και όλοι μας, τουλάχιστον στον τρόπο που σκεφτόμαστε, κινούμαστε και προστατευόμαστε στη καθημερινότητά μας. Όπως έχετε αντιληφθεί, η εποχή της αθωότητας, των συναντήσεων και των κοντινών επαφών-αγκαλιών-φιλιών- έχει περάσει. Όχι ανεπιστρεπτί, αλλά είναι παρελθόν πια. Όσοι συνεχίσουν στο ίδιο προ απαγόρευσης μοτίβο τις καθημερινές τους επαφές, είναι θέμα χρόνου και συγκυριών να μολυνθούν.
Αν μολυνθούν πάντως, τα πράγματα δείχνουν κάπως καλύτερα τώρα. Το προσωπικό των ΜΕΘ και των νοσοκομείων είναι εξοικειωμένοι περισσότερο με τον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών. Η κάπως -ξεχασμένη τελευταία-χλωροκίνη μαζί με αζιθρομυκίνη συνεχίζουν να δίνονται σε κάποια νοσοκομεία, με καλές ενδείξεις αλλά όχι αποδείξεις ότι είναι αποτελεσματικός συνδυασμός. Η ρεμδεσιβίρη δοκιμάζεται επίσης, αλλά με όσες μελέτες διαβάζω τελευταία, δεν με πείθει. Πολύ καλά αποτελέσματα φαίνεται να έχουν, σε βαριά πάσχοντες, η χορήγηση αντισωμάτων από ανθρώπους που ανέκαμψαν ή πλάσματος από την ίδια κατηγορία ανθρώπων. Όπως και να έχει δεν είμαστε στο σημείο μηδέν όπως είμασταν στα μέσα του Μαρτίου. Τα νοσοκομεία μας δείχνουν να έχουν επιτυχία στην αντιμετώπιση των ασθενών με κορονοιό. Πολύ καλά αποτελέσματα δείχνει να έχει και η ιχνηλάτηση των κρουσμάτων, η Ελλάδα έχει κάνει τα περισσότερα τεστ σε επαφές ανθρώπων που είχαν επιβεβαιωμένα μολυνθεί από κορονοιό.
Με προβληματίζει η λανθασμένη χρήση της μάσκας από τους περισσότερους ανθρώπους που συναντώ , ακόμα και από γιατρούς. Σε πέντε λεπτά συνομιλίας βλέπεις να έχουν πιάσει το εξωτερικό της μάσκας 2 φορές! Με προβληματίζει πολύ η σύσταση για γάντια, όπως έχω ξαναγράψει πρόκειται για ψευδαίσθηση ασφάλειας, κάποιος πιάνει οτιδήποτε φορώντας γάντια και μετά ασυναίσθητα πιάνει το πρόσωπό του. Θα γίνει σίγουρα- ιδίως αν τα φοράτε για ώρα…για αυτό και αντιπροτείνω την τακτική χρήση αντισηπτικού και όχι γαντιών στη καθημερινότητα. Αυτά θα έπρεπε να επιδειχθούν στο κοινό με σποτ στη τηλεόραση, αλλά τέτοια σποτ εμφανίστηκαν αραιά τις τελευταίες 4-5 μέρες…
Με προβληματίζει επίσης η μεγάλη χαλάρωση που βλέπω γύρω μου, κυρίως από τους νέους ανθρώπους, με συμπεριφορές συνηθισμένες μεν για την προ κορονοιού εποχή, αλλά πλέον επικίνδυνες.
Συνεχίζουμε λοιπόν φίλοι μου να προσέχουμε, δεν συνωστιζόμαστε, δεν παραμένουμε σε κλειστό χώρο για ώρα, βγαίνουμε στον ήλιο, χρησιμοποιούμε σε κλειστούς χώρους μάσκα και αντισηπτικό! Εμείς θα παρακολουθούμε στενά όλα τα δεδομένα, επιδημιολογικά και θεραπευτικά και θα σας ενημερώνουμε.
Update 15/4/2020
Νεώτερα από το μέτωπο του κορωνοιού, η επόμενη μέρα και don’t panic!
Η κατάσταση στη χώρα μας είναι σαφώς βελτιωμένη. Η καραντίνα και η προσπάθεια όλων μας δούλεψε. Με 22 νέα κρούσματα και 72 διασωληνωμένους σήμερα 15/4, νομίζω ότι μπορούμε να πάρουμε μια βαθειά ανάσα. Έχουμε ξεφύγει τον κίνδυνο; έχω την αίσθηση πως ναι. Αν με ρωτούσατε πριν μια βδομάδα θα σας έλεγα ότι όλα κρέμονται από μια κλωστή, καθώς σε αυτή τη συγκυρία έχουμε να αντιμετωπίσουμε και υγειονομικές βόμβες, όπως τα hot spot των μεταναστών και άλλες δομές ελλήνων που ζούνε διαχρονικά σε φτωχές υγειονομικές συνθήκες. Φαίνεται όμως ότι το σύστημα κινήθηκε γρήγορα και αυτή τη στιγμή νομίζω ότι δεν κρεμόμαστε από μια κλωστή, αλλά μάλλον από ένα πολύκλωνο σχοινί.
Συνολικά έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα περίπου 50.000 τεστ για τον νέο ιό, αριθμός ακόμα χαμηλός. Βέβαια αυτό που λέγεται hard evidence, ο αριθμός των διασωληνωμένων, βαίνει μειούμενος και άρα μπορούμε να πούμε με σχετική ασφάλεια, ότι έστω με αυτά τα τεστ που γίνονται, η καμπύλη εξάπλωσης βαίνει μειούμενη.
Φυσικά την επόμενη μέρα, την υπολογίζω γύρω στις 5 Μαίου, όπου θα αρθούν κάποιοι περιορισμοί στην κυκλοφορία, είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με αυτό τον χαμηλό αριθμό ημερήσιων τεστ. Νομίζω επιβάλλεται η προμήθεια νέων μηχανημάτων, άμεσα, καθώς και αντιδραστηρίων, ώστε να πραγματοποιούνται πολύ περισσότερα τεστ PCR (ανίχνευση του γενετικού υλικού του ιού), αλλά και τα αποτελέσματα να βγαίνουν ταχύτατα, την ίδια μέρα. Είναι κρίσιμο και απαραίτητο ώστε να βρίσκεις τα νέα κρούσματα γρήγορα όταν βγει ο κόσμος έξω. Μαζί με αυτά τα τεστ, έρχεται σιγά σιγά και η ώρα των τεστ αντισωμάτων, που είναι γρηγορότερα και ευκολότερα.
Εννοείται ότι θα πρέπει να τηρούμε όλοι τα μέτρα ατομικής υγιεινής και να βάλουμε τα αντισηπτικά στην καθημερινότητά μας. Είναι πολύ βολικό να έχετε στην τσέπη σας εύκαιρο ένα μικρό μπουκαλάκι αντισηπτικού. Επίσης να αποφεύγουμε τον συνωστισμό και να τηρούμε τα δυο μέτρα απόσταση, όπου είναι εφικτό.
Don’t panic!
Δυστυχώς ο κορονιός είναι εδώ για να μείνει, μέχρι να βρεθεί αποτελεσματικό φάρμακο ή εμβόλιο. Αλλά μην πανικοβάλλεστε από αυτά που διαβάζετε για επαναλoίμωξη, μεταλλάξεις κ.ά. Εφόσον έχεις μολυνθεί και ασθενήσει με ήπια ή σοβαρά συμπτώματα και έχεις επανακάμψει, είναι σίγουρο ότι έχεις ανοσία στον ιό. Έτσι λειτουργεί το ανοσοποιητικό. Αλλιώς δεν θα είχες γίνει καλά! Το θέμα είναι πόσο κρατάει αυτή η ανοσία. Αυτό μένει να απαντηθεί . Πάντως καθώς μεγαλώνουμε σε ηλικία η αντιγονοπαρουσίαση φθίνει, οδηγώντας σε αντισώματα μειωμένης αποτελεσματικότητας ειδικά σε ηλικίες πάνω από 70 έτη.
Επίσης αναφέρεται πολύ τελευταία η πιθανότητα μεταλλάξεων του ιού. Πράγματι ο ιός όπως και όλοι οι ιοί μεταλλάσσεται και όσο πιο πολλούς ανθρώπους προσβάλει, τόσο πιο πολλές ευκαρίες θα έχει να μεταλλαχθεί. Όμως η εξελικτική λογική λέει ότι οι μεταλλάξεις αυτές θα τον κάνουν λιγότερο επιθετικό (λιγότερο θανατηφόρο) καθώς με το θάνατο του ανθρώπου που φέρει ένα επιθετικό στέλεχος, διακόπτεται και η μετάδοση του ιού. Μπορούμε λοιπόν βάσιμα να υποθέσουμε ότι θα επιβιώσουν στελέχη με μεταλλάξεις που θα τον κάνουν ηπιότερο.
Γίνεται μεγάλος αγώνας να βρεθεί κάποιο αποτελεσματικό φάρμακο, αυτή τη στιγμή τρέχουν πάνω από 30 μελέτες για συνδυασμούς θεραπειών και μερικές είναι προχωρημένες (φάση 2 και 3). Πιστεύω ότι σε 2 μήνες από τώρα θα έχουμε κάτι πιο στέρεο να πατήσουμε. Μέχρι τότε μένουμε σπίτι, δεν χαλαρώνουμε και η έξοδος είναι κοντά! Καλή δύναμη και καλό Πάσχα!
Υ.Γ Για τη χρήση της μάσκας έχουμε ξαναγράψει. Φορέστε την στο σούπερ μάρκετ και στα μέσα μαζικής μεταφοράς ή όταν επισκέπτεστε ένα νοσοκομείο. Φορέστε την όμως σωστά, καλύψτε και τη μύτη σας! Είναι τουλάχιστον αστείο να βλέπεις ανθρώπους να φορούν τη μάσκα χαμηλά, έχοντας ακάλυπτη τη μύτη! Αν είναι έτσι μην τη φοράτε καθόλου!
Update 25/3/2020
Οι επαναπατρισθέντες από Ισπανία και άλλα ενδιαφέροντα
Είχαμε επισημάνει από τις 20/3, τους επαναπατρισθέντες από χώρες όπως Ισπανία και Γαλλία, ως το νέο μεγάλο κίνδυνο. Η επιδημία εκεί είναι σε μεγάλη έξαρση, για να μην πούμε ότι είναι ανεξέλεγκτη. Πράγματι, οι ελληνικές Αρχές έκαναν αυτό που έπρεπε, τους απομόνωσαν σε ένα ξενοδοχείο και πήραν από όλους, ασυμπτωματικούς και μη, δείγμα για πιθανή μόλυνση από τον κορονοιό. Το αποτέλεσμα επιβεβαίωσε τους φόβους μας πέρα από κάθε αμφιβολία και έδειξε κάτι που πέρασε «στα ψιλά»: Από το σύνολο των 261 επιβατών που ελέγχθηκαν, οι 21 βρέθηκαν θετικοί στον κορονοιό, ένα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 8%, σε τυχαίο δείγμα νέων (κατά πλειοψηφία) ανθρώπων που μένουν σε κυρίως σε Μαδρίτη και Βαρκελώνη.
Αυτό μας δείχνει και την κατάσταση στην Ισπανία αλλά και επιβεβαιώνει την μεγάλη μεταδοτικότητα του νέου ιού. Όπως έχουν πολλοί -και εμείς- τονίσει, η μεταδοτικότητά του, είναι που τον κάνει τόσο επικίνδυνο. Με τέτοιο ρυθμό μετάδοσης, μεγάλη μάζα του πληθυσμού θα αναζητήσει ιατρική βοήθεια ταυτόχρονα. Ξέρουμε ότι αυτοί θα είναι περίπου το 10% όσων νοσήσουν από τον κορονοιό. Είναι ένα σοβαρό ποσοστό, που αν το αναγάγουμε στην Ισπανία, από όπου ήρθαν οι 261 επιβάτες, θα δούμε το εξής: Η Μαδρίτη και Βαρκελώνη μαζί έχουν πληθυσμό περί τα 10 εκατομμύρια. Αν έχουν μολυνθεί το 8% (ποσοστό ίδιο με τους επιβάτες των πτήσεων από Μαδρίτη και Βαρκελώνη), άντε να πούμε το μισό από αυτό, το 4%, κάνοντας μια πολύ πιο αισιόδοξη υπόθεση, τότε οι μολυνθέντες στις πόλεις αυτές είναι 400.000 άνθρωποι. Υγειονομική βοήθεια θα ζητήσουν σε ελάχιστο χρονικό παράθυρο το 10% από τους μολυνθέντες, δηλαδή 40.000 άνθρωποι, ταυτόχρονα σχεδόν, μέσα σε διάστημα 15-30 ημερών, θα πρέπει να εισαχθούν στα νοσοκομεία της Βαρκελώνης και της Μαδρίτης. Είναι ένα νούμερο αβάσταχτο, που δεν μπορεί να αντέξει κανένα σύστημα υγείας, όσο οργανωμένο και αν είναι.
Για αυτό και η καραντίνα μας δίνει κάτι εξαιρετικά σημαντικό, πολύτιμο αυτή τη στιγμή. Για την ακρίβεια, είναι το μόνο όπλο που έχουμε. Όπως δείχνει και το εξαιρετικό άρθρο εδώ https://tinyurl.com/uk7yogs, μας δίνει χρόνο. Μας δίνει χρόνο να προετοιμαστούμε καλύτερα από άποψη κλινών ΜΕΘ και εξοπλισμού. Μας δίνει χρόνο να ενημερωθούν καλύτερα και να επανδρωθούν οι υγειονομικές υπηρεσίες. Μας δίνει χρόνο να βρούμε ποια αγωγή από τις δεκάδες που δοκιμάζονται επειγόντως σε όλο τον κόσμο, μπορεί να δουλέψει και να καταπολεμήσει τον ιό. Μας δίνει χρόνο να βρούμε ποιες είναι οι βέλτιστες πρακτικές αερισμού και υποστήριξης των ζωτικών λειτουργιών των βαρέως πασχόντων. Χιλιάδες μυαλά αυτή τη στιγμή, με πολλούς πόρους στη διάθεσή τους, έχουν ριχτεί στη μάχη ανεύρεσης των αδυναμιών του ιού και προσπαθούν να ετοιμάσουν τα «πυρομαχικά». Θα τα βρούν! (το εμβόλιο θα είναι πιο δύσκολο, πιστεύω ότι θα αργήσει…).
Τέλος κερδίζουμε χρόνο όσο περνάνε οι μέρες και μπαίνουμε βαθιά μέσα στην Άνοιξη, αν λάβουμε υπόψη μας αυτή τη μελέτη εδώ https://tinyurl.com/ww23v8z από το ΜΙΤ, που με επιφύλαξη βέβαια, πιθανολογεί ότι η μεταδοτικότητα του ιού θα μειωθεί όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία και η υγρασία.
Με αυτό το αισιόδοξο μήνυμα σας χαιρετώ για σήμερα! Μένουμε σπίτι! Κουράγιο σε όλους σας!
Update 23/3/2020
Η χρήση της χειρουργικής μάσκας, της home-made μάσκας, των γαντιών και νεότερα από το μέτωπο
Με ρωτούν πολλοί αν πρέπει να φοράνε χειρουργική μάσκα μιας χρήσης στην καθημερινότητά τους. Η απλή χειρουργική μάσκα δεν προστατεύει επαρκώς από το να μολυνθείτε από κορονοιό, ο ιός είναι μικρότερος σε μέγεθος από το «φίλτρο» που παρέχει η μάσκα. Στην ουσία προστατεύει αρκετά τους υπόλοιπους από εσάς, εάν βήξετε η φταρνιστείτε. Είναι σημαντικό αυτό. Θα πρέπει να ρυθμίσετε την μάσκα ώστε να εφαρμόζει καλά στο πρόσωπο και γύρω από τη μύτη. Oι homemade μάσκες από βαμβακερό ύφασμα και ιδανικά από t-shirt, που έχει μια ελαστικότητα, προστατεύουν ακόμα λιγότερο από την απλή, μιας χρήσης χειρουργική μάσκα.
Η ελαστικότητα στις home-made μάσκες από βαμβακερό ύφασμα είναι σημαντική, ώστε να εφαρμόζουν καλά στο πρόσωπο. Είναι κάτι, καλύτερο από το τίποτα. Αν είστε άρρωστοι όμως, είναι σημαντικό να φοράτε οποιαδήποτε προστασία προσώπου έχετε διαθέσιμη. Θα πρέπει να την πλένετε με καυτό νερό και απορρυπαντικό μετά από κάθε χρήση.
Ο κίνδυνος με κάθε μάσκα είναι να πιάσετε με τα χέρια σας την εξωτερική της πλευρά όταν πάτε να τη βγάλετε. Εκεί ότι έχει συγκρατηθεί από το εξωτερικό της μάσκας θα πάει στα χέρια σας. Όπως αντιλαμβάνεστε, αν δεν πλύνετε αμέσως τα χέρια με σαπούνι ή αντισηπτικό και τα βάλετε σε μύτη-στόμα, ή πιάσετε κάτι άλλο, έχετε διασπείρει σε εσάς και σε ότι πιάσατε, ότι ακριβώς συγκράτησε η μάσκα. Γνωρίζοντας λοιπόν όλα αυτά, αποφασίστε μόνοι σας τι θα κάνετε. Πάντως ειλικρινά αν δεν είστε άρρωστοι και ακολουθείτε τον κανόνα που λέει να έχετε 2 μέτρα απόσταση από τον οποιονδήποτε, δεν βλέπω πολύ ουσία στο να φοράτε μάσκα στο δρόμο. Φορέστε την αν χρειαστεί να μπείτε σε ένα Νοσοκομείο ή σε κάποιον πολυσύχναστο χώρο, αλλά μέχρι εκεί. Απορρίψτε την χρησιμοποιημένη μάσκα μιας χρήσης σε σακούλα, που κλείνει με σχοινάκι ή άλλο τρόπο, ερμητικά.
Παρόμοιος κίνδυνος, αυτός της ψευδαίσθησης της ασφάλειας, είναι και με τα γάντια. Φορώντας γάντια μιας χρήσης, έχουμε μια αίσθηση ότι είμαστε ασφαλείς σε ότι πιάνουμε και αυτό πράγματι ισχύει. Όμως αν βάλετε τα χέρια σας σε μύτη-στόμα με τα γάντια φορεμένα και έχοντας πιάσει πριν διάφορα, ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Αν ρίχνετε αντισηπτικό που και πού στα γάντια, το πιθανότερο είναι ότι θα καταστραφούν. Για αυτούς τους λόγους δεν προτείνω να φοράτε γάντια, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, που θα χειριστείτε κάτι που έχει πολλές πιθανότητες να είναι μολυσμένο. Προτείνω καλύτερα την τακτική χρήση αντισηπτικού και σαπουνιού. Πατήστε τα κουμπιά του ασανσέρ με ένα κλειδί η στυλό και ανοίξτε τα πόμολα μιας πόρτας με το μανίκι σας.
————————————-
Με ρωτούν φίλοι και άνθρωποι που παρακολουθώ την υγεία τους για το πως πάνε τα πράγματα. Τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν κάπως καλά, τα μέτρα φαίνεται να αποδίδουν και να τηρούνται, έστω και με κάποιες παραφωνίες από ορισμένους. Aπό σήμερα με την απαγόρευση κυκλοφορίας, θα έχουμε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Ίσως, σε πρώτη ανάγνωση, να μοιάζει τραβηγμένο το μέτρο, αλλά όταν γυρνάς και κοιτάς τη λίστα με τα διαθέσιμα κρεβάτια ΜΕΘ της χώρας και ταυτόχρονα παρακολουθείς τους διασωληνωμένους να έχουν γίνει 34 από 17 σε μια μέρα (22/3), είναι λογικό να σφίγγεσαι. Κάπως έτσι θα σφίχτηκε και το επιτελείο του συμπαθέστατου καθηγητή κ. Τσιόδρα και εισηγήθηκε το μέτρο. Η αύξηση των κρουσμάτων πάντως είναι σχετικά μικρή. Ναι, δεν γίνονται πολλά τεστ στον γενικό πληθυσμό, όμως ο αριθμός των νοσηλευόμενων είναι ενδεικτικός και είναι ένα σχετικά σταθερό κλάσμα όσων έχουν νοσήσει. Είμαστε σε μια κρίσιμη καμπή σε αυτή την μακρά πορεία. Αν τηρούνται τα μέτρα με ευλάβεια, θα δούμε σαφή αισιόδοξα αποτελέσματα τις επόμενες δέκα μέρες. Δεν θα κρατήσει για πάντα αυτό που ζούμε! Μένουμε σπίτι λοιπόν!
Και επειδή χρόνο έχετε, μπείτε στον κόπο να διαβάσετε εδώ https://tinyurl.com/uk7yogs αυτό το εξαιρετικό άρθρο (είναι συνέχεια του άρθρου που έχουμε παραθέσει παλαιότερα, του ίδιου ανθρώπου)που αναλύει την αξία της καραντίνας και το κέρδος χρόνου που δίνει στο σύστημα υγείας. Είναι μεγάλο, σε επόμενο άρθρο που θα ανεβάσω, θα προσπαθήσω να σας το περιγράψω περιληπτικά, γιατί αξίζει.
Update 20/3/2020
Ο καθηγητής Ιωαννίδης από το Stanford και ο νέος κίνδυνος
Ακούσαμε και μάθαμε για το άρθρο του καθηγητή επιδημιολογίας Ιωαννίδη από το φημισμένο Stanford University. Το αρχικό άρθρο του, που ανέβασαν μεταφρασμένο στα ελληνικά κάποια ειδησειογραφικά portal είναι εδώ https://tinyurl.com/wxf36x6 , ανέβηκε στις 17/3 και η αλήθεια είναι ότι το είχα διαβάσει μόλις δημοσιεύτηκε. Ο ίδιος ελληνοαμερικανός επιδημιολόγος εμφανίστηκε χθες το βράδυ σε κεντρικό κανάλι και υποστήριξε ζωντανά τα όσα γράφει στο άρθρο του. Τι θέλει να μας πει λοιπόν; Στην ουσία αυτό που θέλει να υποστηρίξει είναι ότι η όλη η ιστορία με τον κορονοιό είναι υπερεκτιμημένη και τελικά η νόσος έχει μικρή θνητότητα, κάτω του 1% κατά τους υπολογισμούς του. Δεν έχουμε αξιόπιστα στοιχεία, υποστηρίζει (μάλλον δεν παρακολουθεί τι γίνεται στην Λομβαρδία…). Και παρουσιάζει τα ποσοστά θανάτου από τη γρίπη και άλλους ιούς ετησίως, θέλοντας να μας πείσει ότι πολύς ντόρος για το τίποτα, μια γριπούλα είναι. Και μας επισημαίνει ιδιαίτερα τους οικονομικούς κινδύνους από το γενικό shut down των κρατών. Για να στηρίξει τη θέση του έβγαλε και ένα νούμερο από το καπέλο του, αναφέροντας στον skai χθες ότι τα κρούσματα στην Ελλάδα μπορεί και να είναι 50.000. Είναι προφανές γιατί το κάνει αυτό, αν ο αριθμός των κρουσμάτων είναι τόσο μεγάλος, αυτόματα η θνητότητα προκύπτει υπερβολικά μικρή, ασήμαντη κατά τον ίδιο.
Προσωπικά δεν θα σας μπλέξω με αριθμούς, όμως ένας καλός μπούσουλας για τα πραγματικά κρούσματα βρίσκεται στο ωραιότατο άρθρο που έχω παραθέσει και στις 16/3, εδώ https://tinyurl.com/ukvprbe. Ο άνθρωπος μας λέει, κάνοντας στατιστικούς υπολογισμούς από γεγονότα που συνέβησαν στην πραγματικότητα -στη Wuhan της Κίνας- και όχι θεωρίες, ότι μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε, για κάθε χρονική στιγμή, ότι τα πραγματικά κρούσματα σήμερα είναι περίπου 800 για κάθε θάνατο από τον κορονοιό. Δηλαδή μέχρι σήμερα (20/3) στην Ελλάδα περίπου 6Χ800=4800 κρούσματα. Το νούμερο δείχνει περισσότερο ρεαλιστικό και είναι κοντά σε αυτό που αναφέρουν ως πιθανό και άλλοι επιδημιολόγοι στην Ελλάδα.
Ποια είναι η πραγματική θνητότητα; Έχουμε πραγματικά και αξιόπιστα στοιχεία, από την Κίνα και την Ιταλία κ. καθηγητά. Δεν χρειάζεται να κάνουμε ακροβασίες και υποθέσεις. Φαίνεται από πραγματικά δεδομένα ότι στη Κίνα -εκτός Wuhan- η θνητότητα είναι <3%. Εντός Wuhan 6%. Στην Λομβαρδία >8% (πάνω από 12% κατ΄άλλους). Αυτά συμβαίνουν σήμερα και είναι εδώ, δεν χρειαζόμαστε τις θεωρίες, είναι μπροστά μας. Πρέπει να παραδεχθώ στο σημείο αυτό ότι η Γερμανία (στοιχεία μέχρι 19/3) μας δίνει 15000 κρούσματα και μόνο 44 θανάτους. Αυτό είναι δυσεξήγητο για μένα, παρόλο που γνωρίζουμε ότι η Γερμανία έχει τον πιο μεγάλο αριθμό κλινών ΜΕΘ, 29 ανά 100.000 κατοίκους, όταν εμείς εδώ έχουμε 6 για τον ίδιο αριθμό ανθρώπων. Και πάλι δεν εξηγείται εύκολα, θα πρέπει να δούμε τι κάνουν οι Γερμανοί (και πως μετράνε τους θανάτους).
Με λίγα λόγια όταν το σύστημα υγείας καταρρέει, η θνητότητα αυξάνει δραματικά γιατί άνθρωποι που θα μπορούσαν να επιβιώσουν δεν λαμβάνουν την κατάλληλη υποστήριξη. Και ακριβώς εδώ είναι η μεγάλη διαφορά με την γρίπη. Ο ιός της γρίπης δεν είναι τόσο μεταδοτικός, η ταχύτατη μεταδοτικότητα του κορονοιού τον κάνει τόσο επικίνδυνο. Γιατί τα κρούσματα της γρίπης κατανέμονται σχετικά αραιά και ομοιογενώς χρονικά, σε διάστημα 4 και πλέον μηνών κύριε καθηγητά και δεν κάνουν κορύφωση σε 20-30 μέρες (με μέτρα…) όπως ο κορονοιός. Επίσης από την Ιταλία φαίνεται ότι οι ασθενείς έχουν μακρά ανάρρωση, που σημαίνει ότι τα κρεβάτια στη ΜΕΘ δεν αδειάζουν γρήγορα (μέσος όρος παραμονής στη ΜΕΘ 12 μέρες δίνουν οι Ιταλοί). Εκεί ακριβώς λοιπόν το σύστημα καταρρέει και η θνητότητα παίρνει την ανιούσα (στο Bergamo δεν έχουν πλέον διαθέσιμες επιτοίχιες παροχές οξυγόνου…).
Θα μου πείς ποιος είσαι εσύ και αναιρείς έναν κορυφαίο επιδημιολόγο του Stanford. Δεν είμαι επιδημιολόγος, αλλά είμαι γιατρός (μπορεί να είναι εκεί η διαφορά μας…). Το τελευταίο που χρειαζόμαστε τώρα, που είμαστε στην αρχή της καραντίνας, είναι κάποιον να προσπαθεί με μαγικά να μας πείσει, ότι είναι αχρείαστη και υπερβολική. Δεν μπορώ να μπώ σε βάθος στις στατιστικές του κ. καθηγητή, εδώ μιλάμε για ανθρώπους, δεν μιλάμε για νούμερα σε ένα εξελάκι (αν και θεωρώ ότι ούτε στα νούμερα μας τα είπε πολύ καλά, ως φαίνεται). Πως θα δεχθώ ότι οι άνω των 70 συνάνθρωποί μου (και αρκετοί ακόμα μικρότερης ηλικίας-ευπαθείς ομάδες) είναι αναλώσιμοι κύριε καθηγητά και δεν χωράνε στην εξίσωσή σας; Ως γιατρός λοιπόν και ως άνθρωπος πιστεύω ότι ο κορονοιός είναι πολύ πιο δύσκολος από τη γρίπη και ο μόνος τρόπος που έχουμε για να περιορίσουμε τους θανάτους (προς το παρόν…) είναι η καραντίνα και η απομόνωση. Συνυπολογίζοντας δε και τον μικρό αριθμό κλινών ΜΕΘ στην Ελλάδα, είναι μονόδρομος. Αυτό λοιπόν προτείνω ανερυθρίαστα να κάνετε φίλοι μου. Μένουμε σπίτι. Για τους παππούδες, τους γονείς και εσάς του ίδιους, για όλους μας.
—————————
Σε άλλα νέα, ο νέος κίνδυνος είναι οι τελευταίοι που θα επαναπατριστούν ως την Κυριακή 22/3 (οπότε και σταματούν οι πτήσεις) από Αγγλία, Ισπανία. Νέοι οι περισσότεροι (φοιτητές, σπουδαστές), είναι πιθανό να είναι ασυμπτωματικοί και να δημιουργήσουν νέες εστίες εξάπλωσης στη χώρα. Για αυτό και θεωρώ πολύ κρίσιμο να μπουν σε αυστηρή καραντίνα 14 ημερών.
Καλή δύναμη σε όλους σας!
Υ.Γ μπορείτε να αναδημοσιεύσετε το περιεχόμενο της σελίδας “Πληροφορίες για τον κορονοιό”, αλλά σας παρακαλώ να αναφέρετε την πηγή.
Update 18/3/2020
Ανήκω σε ευπαθή ομάδα;
Δέχομαι πολλά τηλεφωνήματα από ανθρώπους που έχουν περάσει πνευμονία στο παρελθόν και ανησυχούν/ρωτούν αν ανήκουν σε ευπαθή ομάδα. Αν όλη η υπόλοιπη κατάσταση της υγείας σας είναι καλή, το ότι περάσατε μια πνευμονία στο παρελθόν δεν σας κατατάσσει σε ευπαθή ομάδα! Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν όσοι αναρρώνουν από πρόσφατη πνευμονία που πέρασαν τον τελευταίο μήνα. Επίσης σε ευπαθή ομάδα δεν ανήκουν όσοι λαμβάνουν περιστασιακή αγωγή για ένα ήπιο άσθμα.Όσοι λαμβάνουν αγωγή για σοβαρή ΧΑΠ από την άλλη, ανήκουν σε ευπαθή ομάδα και πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα, καθώς συνήθως είναι και μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς.Ευπαθείς ομάδες είναι όσοι πάσχουν από σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα, σοβαρή ΧΑΠ, σοβαρό σακχαρώδη διαβήτη, όσοι λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία για οποιονδήποτε λόγο. Επίσης όσοι υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, ανοσοσοθεραπεία, ακτινοθεραπεία. Αυτοί να προσέχουν ιδιαίτερα και να μείνουν αυστηρά στο σπίτι, ελέγχοντας τις επαφές τους, θα πρέπει να περιορίσουν στο ελάχιστο δυνατό τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή, ακόμα (και ιδιαίτερα) και τα εγγόνια τους! ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ!!!!ΟΛΟΙ ΜΑΣ!!!!
Update 17/3/2020
Οδηγίες για όσους λαμβάνουν εισπνεόμενη φαρμακευτική αγωγή για ΧΑΠ και άσθμα
Θα πρέπει να συνεχίσετε να παίρνετε τα φάρμακά σας, κανονικά. Δεν σταματάμε τα εισπνεόμενα που μας έχουν συνταγογραφηθεί για ΧΑΠ και άσθμα. Αν λήγουν οι συνταγές που έχετε, ο ΕΟΠΥΥ έχει δώσει οδηγία ότι αυτές θα ανανεωθούν αυτόματα. Ακόμα δεν γνωρίζω πως λειτουργεί αυτό, πιθανότατα δεν θα χρειαστεί να πάτε σε ιατρείο για να συνταγογραφηθούν. Μιλήστε με τον φαρμακοποιό σας να σας προμηθεύσει την αγωγή, σε κάθε περίπτωση θα βρεθεί τρόπος να συνταγογραφηθούν ώστε να αποζημιωθεί.
Αν έχουμε κάποιο βηχαλάκι, ιδίως όσοι έχουν άσθμα, δεν χρειάζεται ανησυχία. Μπαίνουμε στην εποχή που το άσθμα αρχίζει να έχει έξαρση (Άνοιξη) με αρκετά αλλεργιογόνα να κυκλοφορούν και πιθανά να υπάρχει μια έξαρση του βήχα. Δεν σημαίνει ότι έχουμε προσβληθεί από κορονοιό! Αν ο βήχας είναι έντονος, επικοινωνήστε με τον προσωπικό σας ιατρό.
Update 16/3/2020
Τηρούμε την καραντίνα και μένουμε στα σπίτια μας!!!
Το τεστ για τον COVID-19 γίνεται πλέον από τα δημόσια Νοσοκομεία μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις ασθενών που χρήζουν εισαγωγής. (Κακώς κατά τη γνώμη μου, γιατί ναι μεν η καραντίνα δείχνει να εφαρμόζεται, αλλά δεν έχουμε αξιόπιστη εικόνα για τον πραγματικό αριθμό κρουσμάτων στη χώρα. Θα έπρεπε να γίνονται περισσότερα τεστ για τον ιό από το δημόσιο σύστημα υγείας, σε ασθενείς με ύποπτα/συμβατά συμπτώματα). Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα για σας να κάνετε το τεστ για τον κορονοιό ιδιωτικά. Θα είχε νόημα ίσως αν το αποτέλεσμα καταγραφόταν στα επίσημα στατιστικά (αυτό από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, δεν γίνεται για τα τεστ που γίνονται ιδιωτικά). Ακόμα και αν το κάνετε λοιπόν ιδιωτικά και βγει αρνητικό, δεν είναι απολύτως σίγουρο ότι δεν έχετε κορονοιό, απαιτούνται 2 ή και 3 τεστ σε διαφορετικό χρόνο, ενίοτε δε και διαφορετικής τεχνικής (ανίχνευση του ιού ή/και αντισωμάτων IgG&IgM έναντι του ιού-για τα αντισώματα απαιτείται ολικό αίμα για έλεγχο και όχι μόνο σάλιο ή ρινοφαρυγγικό επίχρισμα). Αν έχετε συμβατά συμπτώματα (βήχα, πυρετό, εξάντληση) μείνετε στο σπίτι σας για 14 μέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων, αν είναι δυνατόν σε χωριστό από τους υπόλοιπους δωμάτιο, τηρώντας αυστηρά τα μέσα ατομικής προστασίας και υγιεινής (αντισηπτικά, απολύμανση τουαλέτας κλπ.). Συμπεριφερθείτε λοιπόν σαν να έχετε ήδη νοσήσει από τον κορονοιό, ακόμα και αν πιθανώς αυτό που έχετε είναι γρίπη ή κοινό κρυολόγημα!
Εάν έχετε εμφανίσει ήπια συμπτώματα, θα πρέπει να φοράτε μάσκα όταν βρίσκεστε κοντά σε άλλους ανθρώπους (π.χ. αν μοιράζεστε ένα δωμάτιο ή όχημα) και ιδιαίτερα πριν μπείτε σε δημόσιο χώρο, χώρο ιατρικών υπηρεσιών, ιατρείο, διαγνωστικό κέντρο ή νοσοκομείο. Πλένετε συχνά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα ή καθαρίστε τα χέρια σας με αλκοολούχο απολυμαντικό χεριών που περιέχει αλκοόλ 60 έως 95%, καλύπτοντας όλες τις επιφάνειες των χεριών σας και τρίβοντάς όλα τα σημεία μέχρι να στεγνώσουν. Το σαπούνι και το νερό πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτίμηση εάν τα χέρια είναι ορατά βρόμικα. Αποφύγετε να αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα σας. Αποφύγετε να μοιράζεστε προσωπικά είδη οικιακής χρήσης. Θα πρέπει να περιορίζετε την επαφή με κατοικίδια και άλλα ζώα ενώ είστε άρρωστοι, κατά τον τρόπο που διαχωρίζεστε από τους ανθρώπους. Παρόλο που δεν έχουν αναφερθεί κρούσματα COVID-19 στα κατοικίδια ζώα, συνιστάται οι ασθενείς να μην έρχονται σε επαφή με αυτά μέχρι να γίνουν γνωστές περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον ιό.
Αν τα συμπτώματα επιβαρυνθούν (υψηλός πυρετός, δυσκολία στην αναπνοή), μιλήστε με τον γιατρό σας, αυτός αν χρειαστεί θα σας εξετάσει ή θα συστήσει να καλέστε τον ΕΟΔΥ ή το ΕΚΑΒ, για τη μεταφορά σας σε νοσοκομείο. Το 80+% των ανθρώπων που θα νοσήσουν από τον κορονοιό έχουν ήπια συμπτώματα και δεν χρήζουν ιατρικής βοήθειας. Καλή ενυδάτωση, παρακεταμόλη (depon/panadol) ως αντιπυρετικό και ξεκούραση είναι συνήθως αρκετά για να αισθανθείτε καλύτερα εντός 5-7 ημερών.
Περιοριστείτε για να μην τον μεταδώσετε σε άλλους, κυρίως ηλικιωμένους και ευπαθείς ομάδες! Αν έχετε απορίες και ερωτήσεις, επικοινωνήστε τηλεφωνικά με τον προσωπικό σας ιατρό.
*******Η αξία της καραντίνας*******
Για να καταλάβουμε καλύτερα την αξία της καραντίνας, ας σκεφτούμε το εξής:
Έστω ότι από σήμερα και για 28 μέρες (το 28 δεν είναι τυχαίο), μένουμε ΟΛΟΙ σε καραντίνα στα σπίτια μας. Τα σύνορα είναι κλειστά, κανένας δεν μπαίνει και δεν βγαίνει από τη χώρα, δεν δουλεύει τίποτα που χρειάζεται μετακίνηση προσωπικού και απαιτεί κοντινή επαφή ανθρώπου με άνθρωπο.
Στο τέλος των 28 ημερών κορονοιός δεν υπάρχει στη χώρα. Υπάρχουν μόνο άνθρωποι που νόσησαν και είναι ήδη καλά, άνθρωποι που δεν κόλλησαν και δεν νόσησαν και κάποιοι που κατέληξαν.
Φυσικά τέτοιου είδους καραντίνα δεν μπορεί να υπάρξει πρακτικά, αλλά το νόημα είναι αυτό. Όσο πιο αυστηρά τηρηθεί η καραντίνα, τόσο λιγότεροι άνθρωποι θα νοσήσουν και τόσο λιγότεροι θα καταλήξουν.
Ένα πολύ καλό άρθρο που μεταφράστηκε πρόσφατα και στα ελληνικά και δείχνει την αξία της καραντίνας και της μείωσης των κοινωνικών επαφών ώστε να ελεγχθεί η επιδημία, είναι εδώ https://tinyurl.com/ukvprbe
Υ.Γ μπορείτε να αναδημοσιεύσετε το περιεχόμενο της σελίδας “Πληροφορίες για τον κορονοιό”, αλλά σας παρακαλώ να αναφέρετε την πηγή.
26/2/2020
-Τι είναι ο κορονοιός: Οι κορωνοιοί είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών που είναι γνωστή εδώ και και χρόνια. Πέντε είδη της οικογένειας αυτής των ιών μπορούν να προσβάλλουν ανθρώπους και ζώα.
-Ποια είναι τα συμπτώματα: Τα συμπτώματα ποικίλουν. Μερικά άτομα μπορεί να είναι ασυμπτωματικά παρότι έχουν μολυνθεί, δηλαδή να μην εκδηλώσουν κανένα σύμπτωμα. Οι περισσότεροι (>80%) άνθρωποι που θα νοσήσουν, θα εμφανίσουν ήπια συμπτώματα, παρόμοια με τις γρίπης, όπως πονόλαιμο, πυρετό και κόπωση/εξάντληση. [Update 20/3, δεν είναι τόσο σπάνια όσο φαινόταν στην αρχή συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως διάρροια. Επίσης φαίνεται να είναι αρκετά συχνή η (προσωρινή) απώλειας γεύσης και όσφρησης]. Ορισμένοι όμως μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρότερα συμπτώματα με προσβολή του κατώτερου αναπνευστικού (πνευμονία), η οποία σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εξελιχθεί σε αναπνευστική ανεπάρκεια. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν από 2 ως και 14 μέρες μετά την έκθεση.
-Ποιοι διατρέχουν κίνδυνο μόλυνσης: Άτομα που έχουν πρόσφατα επιστρέψει από την κεντρική Κίνα. Επίσης άτομα που έχουν πρόσφατα επιστρέψει από την Β. Ιταλία (Λομβαρδία), αν και εκεί φαίνεται ότι η κατάσταση ελέγχεται—->δεν ελέγχεται και αυτό το κριτήριο δεν ισχύει πλέον (16/3/2020), τώρα ο ιός έχει επεκταθεί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Ιδιαίτερη προσοχή σε όσους επαναπατρίζονται από Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, να παραμείνουν σε αυστηρή καραντίνα 14 ημερών! Κίνδυνο μόλυνσης έχουμε πλέον όλοι μας! Τέλος, όσα άτομα έχουν έρθει σε επαφή με κάποιον που επιβεβαιωμένα έχει μολυνθεί από τον κορωνοιό.
-Πως μεταδίδεται: Υπάρχουν αρκετά ισχυρές ενδείξεις ότι ο ιός μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, είτε από κοντινή/στενή επαφή (<1,80 μέτρα), είτε ακόμα και μακρύτερα από σταγονίδια (εκκρίσεις) του αναπνευστικού (φτέρνισμα, βήχα) ατόμων που έχουν μολυνθεί. Φαίνεται ότι ισχυρότερη μεταδοτικότητα έχουν άτομα που ήδη νοσούν και έχουν συμπτώματα, ενώ άτομα που έχουν μολυνθεί, αλλά παραμένουν ασυμπτωματικά, είναι λιγότερο μεταδοτικά. Επίσης φαίνεται ότι ο ιός μπορεί να επιβιώσει για ικανό χρονικό διάστημα πάνω σε αντικείμενα, ιδίως πόμολα πόρτας και τραπέζια, που έχουν προηγουμένως εκτεθεί σε εκκρίσεις ατόμων που έχουν μολυνθεί, αλλά τέτοιου είδους μετάδοση θεωρείται σπάνια. Η πιο συχνή μετάδοση είναι ενδοοικογενειακή.
-Πως μπορούμε να προφυλαχθούμε: Καλή υγιεινή των χεριών, πλύσιμο με ζεστό νερό και σαπούνι ή αλκοολούχα αντισηπτικά. Τακτική απολύμανση με αλκοολούχο αντισηπτικό των πόμολων της πόρτας και των τραπεζιών, ιδιαίτερα σε πολυσύχναστους χώρους. Αποφυγή πολυσύχναστων σημείων και συνωστισμού. Οι χειρουργικές μάσκες συστήνονται σε όσους έχουν νοσήσει ήδη, για να αποφύγουμε την περαιτέρω εξάπλωση του ιού και όχι για τον γενικό πληθυσμό.
-Ποιο είναι το ποσοστό θνησιμότητας από τον κορωνοιό: (ποσοστό θνησιμότητας: αριθμός θανάτων σε σχέση με τον αριθμό κρουσμάτων= η πιθανότητα θανάτου αν μολυνθεί κανείς από τον κορωνοιό %). Αυτό ποικίλει ανάλογα με την ηλικία και αυξάνει σημαντικά πάνω από τα 80 έτη, ενώ σε μικρότερες ηλικίες τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλά. Ενδεικτικά η πιθανότητα θανάτου για όσους έχουν μολυνθεί και ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 20-39 ετών είναι 0,2%, από 40-49 ετών είναι 0,4%, 50-59 ετών 1,3%, 60-69 ετών 3,6%, 70-79 ετών 8%. Δεν έχει αναφερθεί κανένας θάνατος σε παιδιά ηλικίας 0-9 ετών.
Τα δεδομένα αυτά προέρχονται από μελέτη στη Κίνα, όπου οι υγειονομικές υπηρεσίες βρίσκονται υπό μεγάλη πίεση, η εκτίμησή μας είναι ότι τα ποσοστά θανάτων σε χώρες με προηγμένο σύστημα υγείας, όπως η δική μας, θα είναι ακόμα μικρότερα.
-Τι να κάνουμε αν έχουμε συμπτώματα που παραπέμπουν σε λοίμωξη από κορωνοιό: Ενημερώστε το γιατρό σας, αλλά μην πάτε στο νοσοκομείο αμέσως. Φορέστε απλή χειρουργική μάσκα. Μείνετε στο σπίτι, σε χωριστό από την υπόλοιπη οικογένεια/συγκατοίκους, δωμάτιο. Συνήθως η λοίμωξη είναι ήπια και υποχωρεί σχετικά γρήγορα. Πλένετε τα χέρια σας τακτικά, μη χρησιμοποιείτε κοινά σκεύη (ποτήρια, πιάτα κλπ.). Αν χρειαστεί να πάτε στο Νοσοκομείο, να πάτε με Ι.Χ εφόσον είναι διαθέσιμο, μόνοι σας. Μην μπείτε σε λεωφορείο ή ταξί. Ενημερώστε από πριν το νοσηλευτικό ίδρυμα που θα σας υποδεχθεί στην τηλεφωνική γραμμή του ΕΟΔΥ στο 1135 ώστε να προετοιμαστεί τόσο το προσωπικό όσο και ο χώρος που θα εξεταστείτε.
-Θεραπεία: Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία αυτή τη στιγμή. Τα αντιβιοτικά δεν βοηθούν στις ιογενείς λοιμώξεις. Εφαρμόζονται γενικά υποστηρικτικά μέτρα, παρακολούθηση και απομόνωση των ασθενών.
Παρακάτω παρατίθενται περισσότερες λεπτομέρειες για τη νόσο, που αφορούν εξειδικευμένο ιατρικό/νοσηλευτικό προσωπικό
-Χαρακτηριστικά ευρήματα στην αξονική τομογραφία του θώρακα σε ασθενείς που αποδεδειγμένα νόσησαν από τον Convid-19:
Διηθήσεις δίκην θολής υάλου ή/και οζώδεις διηθήσεις στην περιφέρεια των πνευμόνων, 60% αμφοτερόπλευρα. Χαρακτηριστικά δεν παρατηρήθηκαν πλευριτικές ή περικαρδιακές συλλογές, λεμφαδενοπάθεια του μεσοθωρακίου και κοιλοτικές βλάβες.
Περισσότερες πληροφορίες διατίθενται στους παρακάτω συνδέσμους:
Δημήτρης Γ. Οικονόμου
Ειδικός Πνευμονολόγος – Επεμβατικός Πνευμονολόγος
